Bloatware: Τι είναι και πως να το αφαιρέσεις απ’ τα Windows

Το Bloatware είναι σαν τα ανεπιθύμητα emails που λαμβάνουμε: είναι ανούσια και τα αγνοούμε έως ότου μαζευτούν αρκετά. Έτσι και στα Windows ή στο Android, είναι εύκολο να πέσουμε πάνω σε κάποιο bloatware το οποίο καθυστερεί το σύστημα μας και καταναλώνει αρκετή μπαταρία.

Όταν αγοράσεις έναν καινούργιο υπολογιστή ή laptop με Windows, θα περίμενες πως θα είναι καθαρό, γρήγορο και έτοιμο για χρήση, με ύψιστες ταχύτητες και αποδόσεις. Δυστυχώς, στις περισσότερες περιπτώσεις κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, καθώς μεγάλες εταιρείες όπως η Microsoft και η Google φορτώνουν τα λειτουργικά τους συστήματα με bloatware ώστε να αυξήσουν τα έσοδα τους από τρίτες εταιρείες.

Αν και το bloatware στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι επικίνδυνο, συχνά αυτά τα προγράμματα ή οι εφαρμογές καταναλώνουν πόρους από το σύστημα μας, με αποτέλεσμα να παρατηρούμε καθυστέρηση στην ταχύτητα και μειώσει στη διάρκεια μπαταρίας του laptop ή του smartphone μας. Επιπλέον, σύμφωνα με τα στατιστικά απ’ το Signature PCs, ένα laptop χωρίς bloatware ανοίγει έως και 104% πιο γρήγορα, κλείνει έως και 35% ταχύτερα και έχει έως και 28 λεπτά περισσότερη διάρκεια μπαταρίας.

Με πιο απλά λόγια, αν ο υπολογιστής, το laptop ή το smartphone σου έχουν bloatware, το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να το ξεφορτωθείς όσο πιο σύντομα γίνεται. Το ίδιο ισχύει επίσης και για όσες εφαρμογές και προγράμματα δεν χρησιμοποιείς, αυτά είναι καλό είτε να σιγουρευτείς πως παραμένουν ανενεργά και δεν τρέχουν στο παρασκήνιο, είτε να τα διαγράψεις οριστικά ώστε να εξασφαλίσεις και περισσότερη ελεύθερη χωρητικότητα.

Τι είναι το Bloatware;

Το Bloatware είναι ένας τύπος λογισμικού που έρχεται προ-εγκατεστημένο σε υπολογιστές, laptops, smartphones και tablets. Καταλαμβάνει χώρο, μειώνει τη διάρκεια ζωής της μπαταρίας και μειώνει την απόδοση. Ενοχλητικό στην καλύτερη περίπτωση, επιβλαβές στη χειρότερη, το bloatware είναι σπάνιο χρήσιμο και το χρησιμοποιούν συνήθως οι εταιρείες για να αυξήσουν τη ροή εσόδων τους.

Ο βασικός ορισμός του bloatware είναι “το άχρηστο λογισμικό που επιβραδύνει το σύστημα σου”. Παρόλα αυτά, ονομάζεται αλλιώς και ως Crapware ή Potentially Unwanted Programs (PUP) (ελλ: Πιθανώς Ανεπιθύμητα Προγράματα). Ο όρος αναφέρεται σε οποιοδήποτε ανεπιθύμητο ή κρυφό πρόγραμμα υπάρχει προ-εγκατεστημένο στο λειτουργικό μας σύστημα από την κατασκευάστρια εταιρεία της συσκευής μας, ή ακόμα και από την κατασκευάστρια εταιρεία του λειτουργικού συστήματος, όπου στη προκειμένη περίπτωση είναι η Microsoft και η Google.

Διάβασε επίσης: Τι είναι το NordVPN και πως να το εγκαταστήσεις στα Windows

Με πιο απλά λόγια, κατασκευάστριες εταιρείες όπως η Microsoft, εγκαθιστούν στο λειτουργικό τους σύστημα ορισμένα προγράμματα και εφαρμογές που είτε είναι δικά τους και θέλουν να τα προωθήσουν, είτε τα προωθούν από τρίτες συνεργάτιδες εταιρείες. Για τις συνεργάτιδες εταιρείες είναι ένας εξαιρετικός τρόπος διαφήμισης καθώς όλοι οι χρήστες του λειτουργικού συστήματος θα έχουν προ-εγκατεστημένα τα λογισμικά τους.

Αρκετοί άνθρωποι πιστεύουν επίσης πως το bloatware βρίσκεται μόνο στα Windows, ενώ στην πραγματικότητα μπορείς να το βρεις και σε mobile λειτουργικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων του iOS, όπου στα iPhone θα βρεις τις εφαρμογές Health, Wallet και Game Center. Στο Android πάλι θα βρεις αρκετές bloatware εφαρμογές ανάλογα με την κατασκευάστρια εταιρεία που έφτιαξε την συσκευή σου. Κάθε εταιρεία παρέχει το δικό της παραλλαγμένο Android UI και τις δικές της προ-εγκατεστημένες εφαρμογές.

Τι τύποι Bloatware υπάρχουν;

Για να μπορέσουμε να διαχωρίσουμε όλα τα bloatware μεταξύ τους, υπάρχουν ορισμένες ορολογίες που πρέπει να γνωρίζεις καθώς αφορούν διαφορετικούς τύπους bloatware.

1. Trialware

Το Trialware αφορά όλα τα προγράμματα που παρέχουν μια δωρεάν δοκιμαστική έκδοση η οποία διαρκεί ένα χρονικό διάστημα. Στη συνέχεια, για να λαμβάνεις νέες ενημερώσεις για το συγκεκριμένο πρόγραμμα, θα χρειαστεί να αποκτήσεις ένα από τα διαθέσιμα συνδρομητικά πακέτα που παρέχοντα. Αν δεν αποκτήσεις κάποιο συνδρομητικό πακέτο, τότε το πρόγραμμα παραμένει εγκατεστημένο στο λειτουργικό σύστημα, αλλά μιας και δεν λαμβάνει νέες ενημερώσεις για κενά ασφάλειας, θεωρείται επικίνδυνο.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που έχουν εγκατεστημένο trialware στους υπολογιστές τους, αφορά συνήθως δωρεάν εκδόσεις από AntiVirus προγράμματα ή από έξτρα προγράμματα που εγκατέστησαν (συχνά από αφέλεια) κατά τη διάρκεια ενός άλλου προγράμματος ή εφαρμογής. Τέλος, ο πιο εύκολος τρόπος για να πέσεις πάνω σε ένα Triware λογισμικό είναι συχνά όταν κατεβάζεις κρακαρισμένα προγράμματα και εφαρμογές από γνωστά torrent sites.

2. Utility apps (Βοηθητικές Εφαρμογές)

Οι Utility εφαρμογές, αλλιώς γνωστές και junkware, είναι ουσιαστικά απλές και βασικές εφαρμογές που θα βρεις προ-εγκατεστημένες από συγκεκριμένες εταιρείες στα λειτουργικά τους συστήματα. Συνήθως αυτές οι εφαρμογές υπάρχουν για να εξυπηρετούν κάποιο σκοπό, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις θεωρούνται bloatware και καλό είναι να αφαιρούνται ή να αντικαθίστανται από άλλες.

Συνήθως Utility εφαρμογές αποκαλούμε τις προ-εγκατεστημένες εφαρμογές καιρού, τα ημερολόγια, τα emails, μέχρι και ορισμένες για το καθαρισμό του συστήματος και τη βελτιστοποίηση της συσκευής. Οτιδήποτε δεν σου χρειάζεται ή θεωρείς πως μπορείς να το αντικαταστήσεις με μια καλύτερη εφαρμογή, τότε προχώρα άμεσα στην απεγκατάσταση ή στην απενεργοποίηση του. Σε άλλα λειτουργικά συστήματα όπως στα Windows, τέτοιες εφαρμογές θεωρούνται οι Βοήθεια, Emails & Ημερολόγιο, Office, Microsoft To-Do, Spotify, Instagram και ένα σωρό άλλες προ-εγκατεστημένες ανούσιες εφαρμογές και παιχνίδια.

3. Toolbars (Γραμμές εργαλείων)

Αν και στα πιο σύγχρονα λειτουργικά συστήματα και στις τελευταίες εκδόσεις των προγραμμάτων περιήγησης λαμβάνεις ειδοποίηση κάθε φορά που πάει να προστεθεί μια νέα γραμμή εργαλείων, ορισμένοι ίσως πάτησαν στο αποδοχή και εγκατέστησαν όντως μια (γνωστή ως) toolbar τρίτης υπηρεσίας.

Αν χρησιμοποιούσες κάποτε τα Windows XP και τα Windows 7, τότε θα θυμάσαι τη χαρακτηριστικά γραμμή εργαλείων που γινόταν εγκατάσταση σχεδόν σε όλους, τη πασίγνωστη Ask toolbar. Αυτές οι γραμμές εργαλείων παρέχουν πολλά εικονίδια και επιλογές και συχνά καθυστερούν αρκετά το πρόγραμμα περιήγησης που χρησιμοποιούμε. Καλό είναι να τις αφαιρούμε καθώς δεν παρέχουν κάποια ουσία.

4. Adware

Το Adware είναι η ορολογία για τα ιδιαίτερα εκνευριστικά αναδυόμενα παράθυρα (αλλιώς γνωστά και ως pop-ups) τα οποία εμφανίζονται κατά τη διάρκεια που σερφάρεις στο διαδίκτυο με ένα πρόγραμμα περιήγησης, ή ακόμα και όταν χρησιμοποιείς τα Windows για διάφορους σκοπούς. Αυτά τα αναδυόμενα παραθυράκια συχνά προωθούν προϊόντα ή υπηρεσίες και μπορούν να γίνουν ιδιαίτερα εκνευριστικά.

Στη προκειμένη περίπτωση δεν φτάνει απλά να καθαρίσεις το ιστορικό και τα cookies από το πρόγραμμα περιήγησης που χρησιμοποιείς. Τα adware λογισμικά εγκαθίστανται στα Windows και έτσι ακόμα και αν επαναφέρεις το πρόγραμμα περιήγησης ή χρησιμοποιήσεις ένα διαφορετικό, τα αναδυόμενα παράθυρα θα εξακολουθούν να εμφανίζονται.

Για να επιλύσεις το πρόβλημα, θα χρειαστεί να απεγκαταστήσεις το adware λογισμικό είτε μέσα από τις Ρυθμίσεις Εφαρμογών των Windows, είτε με τη χρήση του IObit Uninstaller για ακόμα βαθύτερο καθαρισμό.

Είναι σημαντικό να αφαιρείς τα adware προγράμματα καθώς καταναλώνουν αρκετούς πόρους από το σύστημα, οπότε καθυστερούν σημαντικά τις αποδόσεις του υπολογιστή, είναι ιδιαίτερα εκνευριστικά και πολλές φορές έρχονται με σημαντικά κενά ασφάλειας τα οποία αφορούν τα προσωπικά σου δεδομένα – όπου στη προκειμένη περίπτωση είναι σημαντικό να χρησιμοποιούμε πάντα μια VPN υπηρεσία.

Αφαίρεση bloatware εφαρμογών από τα Windows

Οι screenshots φωτογραφίες στις παρακάτω οδηγίες τραβήχτηκαν μέσω της τελευταίας έκδοσης των Windows 11. Παρόλα αυτά, μπορείς να ακολουθήσεις τα ίδια βήματα και σε άλλες εκδόσεις του λειτουργικού συστήματος, όπως στα Windows 11 SE, στα Windows 10 και στα Windows 8 και 8.1.

Αφαίρεση bloatware από το Android

Για τα smartphones και tablets με Android λειτουργικό σύστημα, η διαδικασία είναι το ίδιο εύκολη όσο και αυτή με τα Windows που ανέφερα παραπάνω. Ωστόσο, η διαφορά είναι πως στο Android δεν θα έχεις την δυνατότητα να απεγκαταστήσεις και να διαγράψεις οριστικά τις περισσότερες προ-εγκατεστημένες εφαρμογές, αλλά θα μπορείς να τις απενεργοποιήσεις ώστε να μην καταναλώνουν πόρους από το σύστημα.

1. Άνοιξε τις Ρυθμίσεις

Είτε κάνε κλικ στο εικονίδιο των Ρυθμίσεων, είτε άνοιξε τις Ρυθμίσεις από τη μπάρα ειδοποιήσεων, κατεβάζοντας την τέρμα κάτω. Με το που ανοίξεις τις Ρυθμίσεις, πήγαινε στην καρτέλα “Εφαρμογές” ή “Εφαρμογές και Ειδοποιήσεις” και στη συνέχεια βρες και απενεργοποίησε (ή απεγκατέστησε εντελώς αν σου δοθεί η ευκαιρία) όσες εφαρμογές δεν γνωρίζεις και δεν χρησιμοποιείς.

2. Απεγκατέστησε το bloatware

Με το που ανοίξεις τις Ρυθμίσεις, πήγαινε στην καρτέλα “Εφαρμογές” ή “Εφαρμογές και Ειδοποιήσεις” και στη συνέχεια βρες και απενεργοποίησε (ή απεγκατέστησε εντελώς αν σου δοθεί η ευκαιρία) όσες εφαρμογές δεν γνωρίζεις και δεν χρησιμοποιείς.

Μιας και υπάρχει μεγάλη περίπτωση να συναντήσεις αρκετές εφαρμογές που δεν γνωρίζεις, είναι καλό να θυμάσαι πως το Android από τη φύση του δεν θα σε αφήσει να απεγκαταστήσεις οριστικά μια σημαντική προ-εγκατεστημένη εφαρμογή. Ως εκ τούτου, δεν πρόκειται στις περισσότερες περιπτώσεις να προκαλέσεις βλάβη στη συσκευή, εκτός αν προχωρήσεις σε root και αλλαγή της ROM, μια διαδικασία αποκλειστικά για ειδικευμένους χρήστες.

Συχνές Ερωτήσεις

Στην περίπτωση που δεν έχω απαντήσει παρακάτω σε κάποια ερώτηση ή απορία που έχεις σχετικά με το bloatware λογισμικό, μη διστάσεις να αφήσεις το σχόλιο σου στο τέλος του άρθρου και ευχαρίστως να σου απαντήσω.

Featured Image Credits: Windows στο Unsplash.