Αν είσαι ένας από τους λίγους που δεν το γνωρίζουν, τότε αυτό το άρθρο θα σου εξηγήσει τι είναι το Linux και γιατί είναι τόσο δημοφιλές στις μέρες μας, αν αξίζει να το χρησιμοποιείς και πως μπορείς να το κάνεις.
Αρχικά, αξίζει να αναφέρω πως το Linux δεν είναι σε καμιά περίπτωση αυτό που πιστεύουν οι περισσότεροι μαθητές, οι οποίοι έτυχε να δουν μια αρχαία έκδοση του Ubuntu ως δεύτερο λειτουργικό σύστημα στο τμήμα της πληροφορικής τους. Αρκετοί έχουν πάρει τη λάθος εντύπωση με αυτό τον τρόπο και είναι ειλικρινά κρίμα που τα περισσότερα ελληνικά σχολεία δεν αξιοποιούν το λειτουργικό σύστημα προς το όφελος των μαθημάτων τους – αλλά αυτό είναι μια συζήτηση για ένα άλλο άρθρο.
Τι είναι το Linux;
Όπως τα Windows, το iOS και το macOS, έτσι και το Linux είναι ένα λειτουργικό σύστημα. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα που ανέφερα, το Linux είναι ένα ανοικτού-κώδικα λειτουργικό σύστημα (Operating System ή OS), του οποίο τον κώδικα μπορείς να τον βρεις και να τον χρησιμοποιήσεις με όποιον τρόπο επιθυμείς. Για την ακρίβεια, το Linux είναι ένα από τα γνωστότερα λειτουργικά συστήματα στον πλανήτη, και το Android τροφοδοτείται από το Linux.
Διάβασε επίσης: Laptops με Linux – Γιατί είναι καλύτερα και που να τα βρεις
Ένα λειτουργικό σύστημα είναι ουσιαστικά ένα λογισμικό το οποίο διαχειρίζεται όλους τους πόρους του hardware ενός υπολογιστή ή συσκευής, βοηθώντας τα να συνδέονται και να λειτουργούν μεταξύ τους. Χωρίς ένα λειτουργικό σύστημα, τίποτα δεν λειτουργεί.
Μια ανάλυση που κυκλοφορεί αρκετά στο διαδίκτυο για να περιγράψει το τι ακριβώς είναι ένα λειτουργικό σύστημα, είναι η εξής: Σκέψου ένα λειτουργικό σύστημα ως μια μηχανή αυτοκινήτου. Μια μηχανή μπορεί να λειτουργήσει από μόνη της, αλλά μπορεί να τρέξει και να μετατραπεί σε ένα λειτουργικό αυτοκίνητο μόνο όταν είναι συνδεδεμένη με το κιβώτιο ταχυτήτων, τους άξονες, τις ρόδες και πάει λέγοντας. Αν η μηχανή δεν λειτουργεί σωστά, τότε τα υπόλοιπα κομμάτια του αυτοκινήτου δεν θα λειτουργούν ούτε αυτά σωστά.
Πως λειτουργεί το Linux;
Το Linux σχεδιάστηκε για να είναι αρκετά παρόμοιο με το UNIX, αλλά έχει εξελιχθεί ώστε να μπορεί να τρέχει σε μια γκάμα διαφορετικών hardware κομματιών, από κινητά μέχρι και υπολογιστές, servers, laptops, tablets και πάει λέγοντας. Κάθε Linux διανομή (για τις οποίες θα αναφερθώ παρακάτω) βασίζεται στο Linux Kernel – το οποίο διαχειρίζεται τους πόρους του hardware – και μια γκάμα από λογισμικά πακέτα τα οποία αναλαμβάνουν το υπόλοιπο λειτουργικό σύστημα.
Το λειτουργικό σύστημα συμπεριλαμβάνει ορισμένα κοινά βασικά συστατικά, όπως τα εργαλεία GNU, μεταξύ άλλων. Αυτά τα εργαλεία δίνουν την δυνατότητα στους χρήστες για να διαχειρίζονται τους πόρους που παρέχονται από το kernel, να εγκαθιστούν λογισμικά, να διαχειρίζονται την ταχύτητα και την ασφάλεια και πολλά ακόμα. Όλα αυτά τα εργαλεία ενωμένα δημιουργούν το λειτουργικό σύστημα όπως το ξέρεις. Μιας και το Linux είναι ανοικτού-κώδικά, οι συνδυασμοί λογισμικού μπορεί να διαφέρουν από διανομή σε διανομή.
Τι είναι οι Linux διανομές;
Το Linux δε είναι σαν τα Windows ή το macOS. Στα Windows, για παράδειγμα, η Microsoft συνδυάζει τον κώδικα τον Windows για να παράγει νέες εκδόσεις του λειτουργικού της συστήματος (κάτι το οποίο υποτιθέμενα έχει σταματήσει να κάνει με τα Windows 10, καθώς δεν θα κυκλοφορήσουν Windows 11 ή και παραπάνω) και οι χρήστες θα πρέπει να επιλέξουν μεταξύ αυτών. Χρόνια αργότερα, οι χρήστες θα πρέπει να αναβαθμίσουν σε νέα έκδοση των Windows, καθώς παλαιότερες εκδόσεις όπως τα Windows XP, 7, 8 και πάει λέγοντας, θα σταματάνε να λαμβάνουν ενημερώσεις, κάτι το οποίο είναι σημαντικό για την ασφάλεια και την ιδιωτικότητα. Περίπου τα ίδια βήματα ακολουθεί και η Apple με το macOS.
Για να μπορέσεις να χρησιμοποιήσεις το Linux ως απλός χρήστης, θα χρειαστεί πρώτα να επιλέξεις μια διανομή, και εδώ έρχεται όλο το ωραίο. Υπάρχουν εκατοντάδες Linux διανομές που μπορείς να χρησιμοποιήσεις και κάθε μια έχει τα δικά της θετικά και αρνητικά.
Διαφορετικές Linux διανομές
Για τους περισσότερους αρχάριους χρήστες, η πιο γνωστή διανομή είναι το Ubuntu, το οποίο υπήρχε εγκατεστημένο και σε πολλούς υπολογιστές στα σχολεία. Παρόλα αυτά, το Ubuntu είναι μόλις ένα μικρό μέρος από την τεράστια λίστα με τις διαθέσιμες διανομές που υπάρχουν.
Αρχικά, αυτό που πρέπει να γνωρίζεις είναι πως υπάρχουν αρκετές διαφορετικές διανομές. Κάποιες παραμένουν ίδιες, ενώ άλλες βασίζονται πάνω σε άλλες. Για παράδειγμα, το Ubuntu βασίζεται στο Debian, αλλά πολλές διανομές βασίζονται στο Ubuntu. Μετά υπάρχει το Arch Linux, το οποίο είναι για πιο ειδικευμένους χρήστες, αλλά υπάρχει και το Manjaro, το οποίο βασίζεται στο Arch και παρέχει την δυνατότητα σε οποιονδήποτε επιθυμεί μια διανομή που να βασίζεται στο Arch, αλλά να μπορεί να την εγκαταστήσει εύκολα και γρήγορα. Μετά υπάρχει το Elementary OS, το οποίο βασίζεται στο Ubuntu, αλλά και το Fedora, το CentOS και εκατοντάδες άλλα.
Διάβασε επίσης: Deepin OS: Μια πανέμορφη Linux διανομή με προβλήματα
Το γεγονός πως αρκετές διανομές βασίζονται στο Ubuntu ή στο Debian, που στο περίπου είναι το ίδιο πράγμα αυτά τα δύο, δεν σημαίνει απαραίτητα πως το Ubuntu και το Debian είναι οι καλύτερες διανομές. Για παράδειγμα, το Elementary OS, το οποίο βασίζεται στο Ubuntu, παρέχει έναν εντελώς διαφορετικό σχεδιασμό και τρόπο χρήσης, που το κάνει μοναδικό στο είδος του. Το Manjaro, το οποίο βασίζεται στο Arch, παρέχει τον δικό του σχεδιασμό και έναν πανεύκολο τρόπο εγκατάστασης. Κάθε διανομή έχει τα θετικά και τα αρνητικά της και ο μόνος τρόπος για να βρεις την κατάλληλη είναι αναζητώντας στο διαδίκτυο και δοκιμάζοντας διαφορετικές διανομές.
Κάθε διανομή έχει επίσης τα δικά της flavors, με τα πιο δημοφιλή να είναι το Gnome, το Cinnamon, το MATE, το XFCE, το KDE Plasma, το Budgie κ.α.
Προσωπικά, χρησιμοποιώ το Gnome γιατί θεωρώ πως είναι από τα ομορφότερα εκεί έξω. Παρόλα αυτά, απαιτεί και περισσότερους πόρους από το σύστημα για να τρέξει. Το XFCE, αντιθέτως, είναι τόσο ελαφρύ και γρήγορο, που μπορεί να μετατρέψει και έναν παλιό υπολογιστή σε σταθερό και λειτουργήσιμο PC, αλλά ο σχεδιασμός του είναι αρκετά πιο κλασικός και old-school.
Πως ξεχωρίζουν οι διανομές μεταξύ τους;
Κάθε άνθρωπος προτιμάει την κάθε διανομή για τους δικούς του προσωπικούς λόγους. Αρχικά, κάθε διανομή έχει και την δική της φιλοσοφία, όπως για παράδειγμα με το Fedora, το οποίο αρνείται να περιλαμβάνει κλειστού-κώδικα λογισμικό, ενώ άλλες διανομές, όπως το Mint, περιλαμβάνουν κλειστού-κώδικα λογισμικό ώστε να κάνουν ευκολότερη την χρήση τους στους χρήστες. Περιλαμβάνουν επίσης διαφορετικό προ-εγκατεστημένο υλικό. Το Ubuntu, για παράδειγμα, χρησιμοποιούσε κάποτε το Unity, ενώ τώρα το άλλαξε στο Gnome Shell. Το Fedora περιλαμβάνει το Gnome Shell και το Mint περιλαμβάνει το Cinnamon ή το MATE.
Διάβασε επίσης: Εγκατάσταση του Ubuntu μαζί με τα Windows σε PC ή laptop
Πολλές διανομές χρησιμοποιούν επίσης διαφορετικούς package managers, από τους οποίους κάνεις εγκατάσταση εφαρμογές και προγράμματα (κάτι σαν το Microsoft Store, Apple Store, Play Store κ.τ.λ.), διαφορετικά utilities και λογισμικά. Κάποιες διανομές είναι bleeding edge, που σημαίνει πως θα λαμβάνεις συνεχώς νέες ενημερώσεις που βρίσκονται σε δοκιμαστικό στάδιο. Άλλες πάλι είναι πιο σταθερές και λαμβάνουν μόνο σταθερές ενημερώσεις που έχουν πρώτα δοκιμαστεί και ελεγχθεί.
Τέλος, κάποιες Linux διανομές στοχεύουν κυρίως για υπολογιστές και laptops, ενώ άλλες για servers, όπου στην προκειμένη περίπτωση δεν παρέχουν κάποιο γραφικό περιβάλλον. Κάποιες, έχουν σχεδιαστεί για να λειτουργούν όπως κάθε λειτουργικό σύστημα, όπως το Ubuntu, το Manjaro, το Fedora, το Linux Mint και πάει λέγοντας, ενώ άλλες για πιο ειδικευμένους χρήστες, όπως το Arch.
Ποια διανομή να χρησιμοποιήσω;
Αρχικά, έχω γράψει ήδη ένα άρθρο με τις καλύτερες Linux διανομές για αρχάριους, οπότε σιγουρέψου πως το έχεις δει και το έχεις διαβάσει, ώστε να πάρεις πιο εύκολα την απόφαση σου.
Αν ενδιαφέρεσαι για μια διανομή η οποία θα σου θυμίζει πάνω-κάτω την χρήση που κάνεις στα Windows ή το macOS, τότε το Ubuntu, το Linux Mint, το Fedora, το Manjaro, το Elementary OS – μεταξύ άλλων – είναι οι ιδανικές επιλογές. Κάποιοι προτιμούν το Fedora, το openSUSE και το Mageia επειδή βασίζονται στο Mandriva Linux.
Αυτοί που ενδιαφέρονται για εντελώς σταθερές διανομές, τότε το Debian, το CentOS (μια δωρεάν έκδοση του Red Hat Enterprise Linux) ή ακόμα και το Ubuntu LTS είναι οι ιδανικές επιλογές.
Δεν υπάρχει μια διανομή η οποία να είναι ιδανική για όλους, καθώς κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικές προτιμήσεις και ανάγκες, και αυτό είναι που κάνει το Linux τόσο διαφορετικό και ξεχωριστό από τα υπόλοιπα λειτουργικά συστήματα. Μπορείς να επιλέξεις από σταθερές ή δοκιμαστικές εκδόσεις, μοντέρνες ή old-school εκδόσεις, γρήγορες ή βαριές και πάει λέγοντας.
Συμβουλή: Μπορείς να επισκεφτείς την ιστοσελίδα DistroWatch, από την οποία θα μπορείς να βλέπεις συνεχώς ποιες είναι οι πιο δημοφιλέστερες Linux διανομές.
Γιατί να χρησιμοποιήσω το Linux;
Αυτή είναι ίσως η πιο κρίσιμη ερώτηση που κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Γιατί να κάτσεις και να ασχοληθείς με το Linux, όταν έχεις ήδη τα Windows η το macOS; Έτσι και αλλιώς, αυτά τα λειτουργικά συστήματα παρέχονται στους περισσότερους υπολογιστές και laptops και λειτουργούν μια χαρά, σωστά; Έως ένα σημείο, σωστά.
Εκτός από το γεγονός πως το Linux θα ανοίξει τους ορίζοντες σου σε όσο αφορά το κομμάτι της τεχνολογίας και των υπολογιστών, παρέχοντας σου έξτρα γνώσεις και περιβάλλοντα τα οποία δεν έχεις ξανά δεις (και πίστεψε με, κάποια είναι πανέμορφα), δεν θα χρειαστεί να ξανά ασχοληθείς με ιούς, malware, αργό σύστημα, συνεχόμενα κολλήματα, ακριβά formats και δεν θα χρειαστεί να ξανά ψάξεις για σπασμένα κλειδιά, καθώς παρέχονται δωρεάν.
Το Linux παρέχεται δωρεάν και η διαδικασία εγκατάστασης του έχει γίνει τόσο εύκολη πλέον, που καθένας μπορεί να εγκαταστήσει την αγαπημένη του διανομή με ευκολία. Τα προγράμματα που θα βρίσκεις στα software managers είναι επίσης δωρεάν και δεν θα χρειαστεί να ξανά ασχοληθείς με κρακαρισμένα προγράμματα ή παιχνίδια. Και αν είσαι gamer, τότε θα χαρείς να μάθεις πως πλέον το Steam υπάρχει και για το Linux και μπορείς να παίξεις σχεδόν όποιο παιχνίδι μπορείς να φανταστείς.
Το Linux σου παρέχει επίσης όλη την ελευθερία που κανένα άλλο λειτουργικό σύστημα δεν σου παρέχει. Τα Windows και το macOS είναι περιορισμένα λειτουργικά συστήματα και σου επιτρέπουν να τα μορφοποιήσεις έως ένα σημείο. Στο Linux δεν υπάρχουν περιορισμοί και αυτό σημαίνει πως μπορείς να το κάνεις ακριβώς όπως θέλεις, έχοντας το δικό σου μοναδικό λειτουργικό σύστημα, το οποίο ενημερώνεται συνεχώς και εξελίσσεται προς το καλύτερο. Από την άλλη πλευρά, το Linux έχει και τεράστιες κοινότητες με ανθρώπους, οπότε αν πέσεις σε κάποιο πρόβλημα ή έχεις κάποια απορία, μπορείς γρήγορα να λάβεις βοήθεια και υποστήριξη από εκατομμύρια ανθρώπους. Κάθε διανομή έχει επίσης την δική της κοινότητα.
Διαθέσιμα προγράμματα και gaming
Όπως προανέφερα και παραπάνω, το Steam είναι πλέον διαθέσιμο για κάθε Linux διανομή και μπορείς να εγκαταστήσεις και να παίξεις σχεδόν οποιοδήποτε game επιθυμείς, με ορισμένες εξαιρέσεις. Από μεγάλους και μικρούς τίτλους παιχνιδιών, στο Linux θα μπορείς να παίξεις GTA, Call of Duty, Dota, LOL και σχεδόν οποιονδήποτε άλλον τίτλο επιθυμείς.
Διάβασε επίσης: Εγκατάσταση του Manjaro Linux (οδηγός για αρχάριους)
Όσο αφορά τα διαθέσιμα προγράμματα, μπορεί στο Linux να μην βρεις αρκετά τα οποία χρησιμοποιούσες τα τελευταία χρόνια στα Windows ή το macOS, αλλά σίγουρα θα βρεις επαγγελματικές εναλλακτικές οι οποίες θα σου επιτρέπουν να κάνεις ό,τι δουλειά χρειάζεται να κάνεις. Για παράδειγμα, αντί για το Adobe Photoshop (το οποίο εξίσου μπορείς να το εγκαταστήσεις με ορισμένα κολπάκια), μπορείς να χρησιμοποιήσεις το Gimp. Αντί για το Adobe Premiere, μπορείς να χρησιμοποιήσεις το Davinci Resolve, το Lightworks, το Shotcut και πολλά ακόμα.
Ορισμένα γνωστά προγράμματα που είναι διαθέσιμα για το Linux είναι το Spotify, το VLC, το Skype, το Slack, το Handbrake, το Audacity, το Bitwarden και εκατοντάδες άλλα προγράμματα και εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένων και όλων των γνωστών browsers, όπως ο Chrome, Firefox, Opera, Vivaldi, Brave κ.α.
Σύνοψη.. Τι είναι το Linux και για ποιους είναι;
Νομίζω πως η απάντηση για το τι είναι το Linux έχει απαντηθεί ήδη. Παρόλα αυτά, αν έχεις κάποια απορία ή προβληματισμό, θα χαρώ να σου απαντήσω στα σχόλια παρακάτω.
Όπως μπορείς να καταλάβεις, το Linux είναι για όλους. Πλέον, έχει εξελιχθεί και συνεχίζει να εξελίσσεται σε τόσο γρήγορους ρυθμούς, που δεν έχει να ζηλέψει πολλά από τα υπόλοιπα λειτουργικά συστήματα. Οποιοδήποτε γραφικό περιβάλλον και αν σου αρέσει, μπορείς να το χρησιμοποιήσεις εντελώς δωρεάν, οποιαδήποτε στιγμή θελήσεις, καθώς και όλα τα προγράμματα που είναι διαθέσιμα γι ‘αυτό.
Αν θέλεις να εξελίξεις τις γνώσεις σου, να δεις τι άλλο υπάρχει και να σταματήσεις να ασχολείσαι με ιούς, malware, σπασμένα προγράμματα και κλειδιά και αναζητάς για ένα γρήγορο, αξιόπιστο και εντελώς δωρεάν λειτουργικό σύστημα, τότε το Linux είναι σίγουρα η ιδανική επιλογή. Και το καλύτερο απ’ όλα; Δεν χρειάζεται να εγκαταστήσεις μια διανομή για να την δεις, μπορείς να την τρέξεις μέσα από ένα USB φλασάκι και αν σου αρέσει, τότε να την εγκαταστήσεις.
Featured Image Credits: Guaxipo στο Pixabay
